Irakurtzen jarraitu baino lehen, gaur aipamen berezia egin nahi diogu Joseba Etxeberriari, duela hilabete hil baitzen. Joseba Etxeberria izan da Arantzazuko liburuzaina azken 25 urteetan, santutegi honetan gordetzen den edertasun dokumental eta historikoa zainduz eta zainduz. Orain, Josebak egindako lan horri esker, ondare bikaina daukagu eskuartean.

Aurreko artikuluan liburutegian egiten ari diren kontserbazio- eta garbiketa-lanak aipatu genituen. Bada, lehen solairua bukatuta dago, eta horri esker frantziskotar komunitateko frantziskotar-egileen liburutegia sortzen hasi gara. Bertan, beren bizitza, euskara, euskal kultura, frantziskotartasuna eta Arantzazurekin zerikusia duten lanak idazten eman duten egile guztiak egongo dira.

Arantzazurekin zerikusia duten gaiei buruzko gomendio gisa, liburutegiko katalogoan kontsulta ditzakezun Joseba Intxausti, Eugenio Agirretxe, Pedro de Anasagasti edo Javier Garridoren liburuak daude, besteak beste:

Intxausti, Joseba; ARANTZAZU: Euskal santutegi bat XX. mendean = un santuario vasco en el siglo XX; Argitaletxea: Oñati: Arantzazu, 2001, Deskribapen fisikoa: 444 p.: il.col.; 24x25 cm, ISBN: 84-7240-175-8

Intxausti, Joseba; Arantzazu 500 urte: Euskal Santutegi bat. Oin-oharrak; Argitaletxea: Arantzazu: [s.n.], 2001, Deskribapen fisikoa: 29 x 21 cm

Agirretxe, Eugenio (O.F.M.); Arantzazu 'ra erromes; Argitaletxea: Zarautz: Icharopena, 1956

Anasagasti, Pedro de (O.F.M.); Aránzazu: Milagro de piedad y de paisaje (1961); Argitaletxea: Pamplona: Gómez, D.L. 1961, Deskribapen fisikoa: 112 p.: fot. b. eta n.; 20 cm

Garrido, Javier; Arantzazu; Argitaletxea: Oñati: Arantzazu, D.L. 1987; Deskribapen fisikoa: 156 p.: il. col. y n.; 24 cm; ISBN: 84-7240-139-1

Ez ahaztu frantziskotarren komunitateak Bitoriano Gandiaga edo Aita Villasante bezalako idazle handiak izan dituela, euskal kulturan eta euskaran garrantzi handia izan dutenak. Obra asko ditugu, eta horien artean honako hauek nabarmentzen ditugu:

Gandiaga, Bitoriano; Ahotsik behartu Gabe; Argitaletxea: Donostia: erein, L.G. 1997 (Zarautz: itxaropena); Deskribapen fisikoa: 156 p.; 19 cm + disko 1 (CD-DA)

Gandiaga, Bitoriano; Denbora galdu alde; Argitaletxea: Donostia: erein, 1985 Deskribapen fisikoa: 160 or.; 21 cm; ISBN: 84-7568-057-7

Gandiaga, Bitoriano; اElorri = (Espino); Pedro de Anasagastik euskaratu zuen (1962); Argitaletxea: Oñate: editorial Franciscana Aranzazu, 1962; Deskribapen fisikoa: [64] h.; 22 x 26 cm

Villasante, Luis; Axular: mendea gizona liburua; Argitaletxea: Oñati: Arantzazu, L.G. 1972; Deskribapen fisikoa: 250 or.; 18 cm

Villasante, Luis; La declinación del vasco literario común; Argitalpena: 2. argitaletxea: Oñate, Gipuzkoa: editorial Franciscana Aránzazu, D.L. 1972, Deskribapen fisikoa: 120 p.; 20 cm

Villasante, Luis; Euskal Gramatika llabur eta idazleen pusketa autatua: Arantzazuko Aztetxeko irugarren Kursokoentzat; Argitaletxea: Bilbao: Casa de Misericordia, 1956; Deskribapen fisikoa: 60 p.; 20 x 15 cm

Datozen urteetan liburutegia frantziskotartasunaren inguruko espezializaziorantz ere bideratuko da. Ez da ahaztu behar frantziskotarrek bostehun urte daramatzatela santutegian eta lan handia egin dutela mendeetan zehar. Bai maila erlijioso-espiritualean, bai maila filosofikoan, bai kulturalean, artistikoan, hezkuntzakoan, gizarte-ekintzetan, euskararen eraginean, etab. Hori guztia liburutegian eta artxiboan islatuta dago, eta hori guztia zabaltzeko zerbitzu laster bat ematea espero dugu.

Santutegiak bizitza gorabeheratsua izan du Euskal Herriko maila kultural eta sozial guztietan, eta hori liburutegiko liburu eta dokumentuetan islatzen da. Ezaguna da santutegiak hainbat sute jasan zituela, eta, zoritxarrez, bertan zeguen dokumentazioa ere erre zen. 1834ko sutea bereziki garrantzitsua izan zen arlo horretan; izan ere, zegoen dokumentu-aberastasun izugarritik ez zen ia ezer geratu, orain Eresbilen online kontsulta daitekeen eta santutegian gordetzen den antzinako musika-artxiboa izan ezik.

Esan beharra dago XX. mendea birjaiotze bat izan zela santutegiarentzat eta liburutegiarentzat. Guri dagokigunez, liburutegiak handitu egin zuen Liburutegiaren Dorrea deiturikoa, eta gaur egun duen tamainaraino handitu: 3960 metro koadro eta 212 metro lineal, 100.000 liburuki baino gehiago dituena. Eta ondare hori azken hamarkadetan Josebak zaindu du. Horri esker, egun  kontserbazio-, zaintza-, antolaketa- eta zabalkunde-helburuetara iristeko posible da lana egitea.

Hurrengo artikuluan, artxiboan dauden altxor dokumentalei buruz hitz egingo dugu, ikertzaileentzat eta profesionalentzat azterketa-iturri baitira.

Hil honetan, berriro helduko diegu garbiketa lanei. Urtarrilean, astero santutegira etortzen ziren boluntarioekin garbiketa programa hasi genuen, liburutegiak behar zituen lanak egiteko. Martxora arte egin dute lan eta lehenengo solairua garbitu genuen; hemen, aldizkako argitalpen gehienak daude. Hilabete horietan, Juan, Ana, Juanjo Aska, Juanjo, Jexux, Pili, Fermin eta Juanrra ibili ziren lanean.  Boluntario horiek egindako lan bikaina eta esfortzua eskertu nahi diegu.